Dlaczego dorośli powinni się uczyć?
Rozwój kluczowych kompetencji dorosłych to szansa dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. W jaki sposób jednak budować współpracę i wymianę doświadczeń w obszarze instytucji zajmujących się edukacją dorosłych? I jaka jest rola innowacyjnych projektów unijnych we wspieraniu działań na rzecz edukacji dorosłych? Na takie i podobne pytania związane z edukacją dorosłych odpowiedzi poszukiwali eksperci oraz uczestnicy Forum Edukacji Dorosłych organizowanego 28 listopada 2016r. w Hotelu Novotel w Warszawie przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji.
Forum Edukacji Dorosłych to inicjatywa, która odbyła się w odpowiedzi na duże wyzwania stojące zarówno przed Polską, jak i przed Unią Europejską w obszarze edukacji osób dorosłych. Wskazują na to wyniki badań PIAAC sygnalizujące, że 20% dorosłych Europejczyków w wieku produkcyjnym ma niskie umiejętności w zakresie pisania, czytania i liczenia, a 25% dorosłych nie jest w stanie efektywnie wykorzystywać technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK). Jednocześnie za mało osób dorosłych uczestniczy w edukacji przez całe życie. Według danych Eurostatu w Polsce w 2015 r. tylko 3,5% osób dorosłych w wieku 25–64 lat uczestniczyło w edukacji formalnej lub pozaformalnej. W Unii Europejskiej wskaźnik ten wyniósł 10,7%, natomiast celem wyznaczonym w Strategii 2020 jest poziom 15%. W jaki sposób uzyskać taki wynik?
– Jednym z zasadniczych zadań w obszarze edukacji osób dorosłych są kompetencje cyfrowe. Chcemy, aby obywatele Polski w każdym wieku mieli możliwość podnoszenia swoich kompetencji cyfrowych, to wymóg w dzisiejszym świecie i zarazem rzecz kluczowa w kontekście naszej gospodarki. Kompetencje cyfrowe to z jednej strony kwestia dostarczenia na rynek osób o odpowiednich kwalifikacjach w sektorze nowoczesnej gospodarki, ale to także kwestia jakości życia, która wiąże się nierozerwalnie z tym, na ile osoby, zwłaszcza starsze, są w stanie skorzystać z nowoczesnych narzędzi, które oferuje zarówno biznes, jak i administracja – przedstawił priorytety dotyczące rozwoju kluczowych kompetencji osób dorosłych Sekretarz Stanu w Ministerstwie Cyfryzacji, Wiceminister Marek Zagórski.
Tradycyjna rola uczelni
Istotne cele stojące przed Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego w kwestii edukacji osób dorosłych zaprezentował również Szef Gabinetu Politycznego Wiceprezesa Rady Ministrów w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego Grzegorz Kądzielawski. Odczytując list Premiera Jarosława Gowina, zwrócił uwagę na tradycyjną rolą uczelni, a zatem na istotność kształtowania i prowadzenia badań, znaczenia funkcjonowania szkół wyższych w otoczeniu społeczno-gospodarczym oraz ich oddziaływania na lokalną społeczność.
– W ramach realizacji strategii planowanej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zaplanowanych jest szereg przedsięwzięć i programów, które mają zwiększyć społeczną odpowiedzialność uczelni oraz instytucji naukowych. Wsparciem dla osób dorosłych w procesie edukacji jest potwierdzanie efektów uczenia się osiągniętych poza systemem szkolnictwa wyższego. Biorąc pod uwagę zmniejszającą się liczbę studentów spowodowaną niżem demograficznym oraz rosnące zapotrzebowanie ze strony osób dorosłych na podnoszenie kwalifikacji uczelnie powinny w większym stopniu angażować się w poprawę jakości kapitału ludzkiego, m.in. poprzez rozszerzanie swojej oferty edukacyjnej do większego kręgu potencjalnych odbiorców, czyli do osób w różnym wieku, o zróżnicowanych motywacjach i potrzebach. W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że uczelnie mają dużą rolę do odegrania, jeśli chodzi o promowanie ich idei uczenia się przez całe życie. Doskonalenie kompetencji zawodowych, rozwój zawodowy, zachowanie sprawności intelektualnej świadczenie profesjonalnego doradztwa i pomocy w zakresie planowania ścieżki uczenia się przez całe życie to tylko niektóre z potencjalnych, niestandardowych zadań uczelni. Jednym z programów, które objęło Ministerstwo zakłada systemowe wsparcie skierowane do uniwersytetów trzeciego wieku. Realizując zadania uniwersytetów trzeciego wieku, uczelnie mogą przyczynić się do koncepcji aktywnego starzenia się w Polsce i twórczego wykorzystania potencjału osób starszych. Zarówno koncepcja srebrnej gospodarki, jak i związanego z nią aktywnego starzenia się są jednym z priorytetów naszego rządu – podsumował Szef Gabinetu Politycznego Wicepremiera Gowina Grzegorz Kądzielawski.
Pozytywny wpływ edukacji dorosłych
Dr Barbara Worek z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w prelekcji otwierającej pt. „Wpływ edukacji pozaformalnej na rozwój osób dorosłych – diagnoza stanu wyjścia” przedstawiła dodatkowo trzy czynniki, które wpływają na udział dorosłych w procesach edukacyjnych, a zatem na istotny wymiar uwarunkowań takich, jak praca, determinowany kulturowo system edukacji oraz indywidualne czynniki, w tym m.in. prezentowany poziom wykształcenia, dysponowanie czasem, kapitał kulturowy i społeczny. Zajmowane w danym momencie stanowisko pracy, kultura organizacyjna firmy oraz aktywność ekonomiczna również wpływają na niskie statystyki dotyczące osób biorących udział w jakiejkolwiek formie edukacji pozaformalnej (jedynie 19,1%). Jednakże udział w procesach edukacyjnych osób badanych mógłby wpłynąć pozytywnie na poprawę takiego wyniku i poskutkować wysoką oceną użyteczności szkoleń i kursów, wyższymi zarobkami osób aktywnych w stosunku do osób nieaktywnych zawodowo o tych samych cechach społeczno-demograficznych, a w konsekwencji tego wyższą samooceną wśród osób aktywnych zawodowo.
Konferencja Forum Edukacji Dorosłych miała za zadanie przybliżyć odpowiedzi na wyzwania związane z rozwojem kluczowych kompetencji dorosłych. Panel dyskusyjny, wykłady oraz ścieżki edukacyjne adresowane były do przedstawicieli kluczowych instytucji w obszarze edukacji dorosłych w Polsce, edukatorów, nauczycieli osób dorosłych, przedsiębiorców, przedstawicieli instytucji kultury oraz organizacji pozarządowych, które działają na rzecz edukacji dorosłych w ramach działań Krajowego Biura EPALE.
